Een groep wetenschappers stopte 5 apen in een kooi en plaatsten in het midden een ladder. Bovenop de ladder lagen bananen. Elke keer wanneer er een aap tegen de ladder opklom, spoten de wetenschappers de overige apen met koud water nat.
Na een tijdje veranderde het gedrag van de apen. Telkens wanneer er eentje naar boven klom werd hij door de rest afgeslagen. En na een tijdje durfde dus geen enkele aap de ladder nog op te klimmen hoe groot de verleiding van de bananen ook was.
De wetenschappers haalden vervolgens één aap uit de groep en plaatsten een ‘nieuwe’ aap terug.
Het eerste wat deze nieuweling deed was tegen de ladder opklimmen. En prompt werd deze afgeslagen door de andere apen. Na een paar keer afgeslagen te zijn had de nieuweling geleerd om niet tegen de ladder op te klimmen.
Ondanks dat deze aap nooit meegekregen had wat de reden was.
Een tweede aap werd zo verruild en ook die werd weer afgeslagen toen hij probeerde tegen de ladder op te klimmen.
Hetzelfde gebeurde ook toen de derde, de vierde en tenslotte de vijfde aap werd verruild. Uiteindelijk bleef er dus een groep van 5 apen over die -terwijl ze nooit een koude douche hadden gekregen- toch de aap die tegen de ladder opklom, in elkaar sloegen.
Als het mogelijk zou zijn geweest om de apen te vragen waarom ze een aap, die tegen de ladder zou opklimmen, in elkaar zouden slaan… Dan zou het antwoord vast en zeker het volgende geweest zijn:
“Ik zou het niet weten – dit is de wijze waarop we het hier altijd al gedaan hebben”
[EK 2011-06 naar Derek Olson]