Post Traumatische Stress Stoornis of PTSS is een psychische aandoening die kan ontstaan na het meemaken van schokkende, traumatische ervaringen. Mensen ervaren langdurig psychische gevolgen van deze ervaringen. PTSS heeft grote gevolgen voor het dagelijks functioneren.
Synoniemen
Post Traumatic Stress Disorder (PTSD)
Oorzaak
De oorzaak van PTSS is een buitengewoon heftige en schokkende ervaring waarbij iemand geconfronteerd wordt met een traumatische gebeurtenis. Voorbeelden van traumatische gebeurtenissen zijn (dreigende) plotselinge dood of ernstige verwonding, interpersoonlijk geweld zoals beroving of verkrachting, ernstige ongevallen, (natuur)rampen of in aanraking komen met oorlog (als burger of militair).
Stressvolle gebeurtenissen als scheiding en ontslag kunnen ook langdurige emotionele gevolgen hebben, maar worden niet gezien als daadwerkelijk traumatische ervaringen die kunnen leiden tot PTSS.
Symptomen
Mensen met PTSS herbeleven de traumatische gebeurtenis(en) middels onvrijwillige indringende pijnlijke herinneringen, zoals nachtmerries en flashbacks. Zij proberen mensen, gesprekken, plaatsen of situaties die doen herinneren aan de traumatische gebeurtenis, of herinneringen, gedachten of gevoelens die samenhangen met het trauma te vermijden. Ook hebben patiënten negatieve veranderingen in cognities en stemming. Hieronder vallen negatieve overtuigingen over zichzelf, anderen of de wereld, maar ook over de oorzaak van de traumatische gebeurtenis. Ook treden voortdurende negatieve emoties op, zoals angst, boosheid, schaamte en schuldgevoel, en kunnen positieve emoties minder goed ervaren worden. Mensen ervaren vaak ook een verminderde belangstelling voor activiteiten die vroeger belangrijk werden gevonden.
Mensen hebben daarnaast last van verhoogde spanning en reactiviteit. Dit kan zich uiten als overmatige schrikreacties of waakzaamheid, slaapproblemen, concentratieproblemen, en prikkelbaar, roekeloos of zelfdestructief gedrag.
Ook komt bij een deel van de patiënten dissociatie voor, waarbij gevoelens van vervreemding van het eigen lichaam of de omgeving optreden.
De symptomen moeten al minstens een maand aanwezig zijn en beperkingen in het dagelijks functioneren veroorzaken.
Klachten kort na het trauma
Kort na een traumatische gebeurtenis ervaren veel mensen deze symptomen in meer of mindere mate. De meerderheid kan de gebeurtenis met steun van de eigen omgeving goed verwerken. Er is weinig bewijs voor behandelingen die in deze fase al voor iedereen effectief zijn. Een beleid van oplettend afwachten (‘watchful waiting’) wordt echter wel aangeraden.
Diagnose
Bij mensen met een PTSS houden symptomen langer aan en kunnen deze ook verergeren over de tijd. Zonder behandeling kunnen deze symptomen jaren blijven bestaan. Bij een aanzienlijk deel van de mensen komt de PTSS pas na enkele maanden tot jaren na de traumatische gebeurtenis volledig tot uiting.
Aan de hand van gesprekken wordt vastgesteld of er sprake is van PTSS. Met interviews wordt gekeken of de symptomen van de persoon passen bij het ziektebeeld PTSS. PTSS is niet vast te stellen middels een hersenscan. Wel heeft recent onderzoek uitgewezen dat de mate van herstel kan worden voorspeld op basis van hersenstructuren en hersenactiviteit.
Behandeling
Na het constateren van een PTSS zijn er meerdere behandelopties:
Psychologische behandelingen
Volgens Nederlandse en internationale richtlijnen heeft een psychologische behandeling de voorkeur boven het voorschrijven van medicatie. Er zijn verschillende psychologische therapieën mogelijk. Een van de meest effectieve behandelingen is de oogbewegingstherapie Integral Eye Movement Therapy (IEMT).
Bij IEMT worden de emotionele ladingen van de traumatische ervaringen geneutraliseerd. Doordat er bij deze therapie twee taken tegelijk uitgevoerd worden, wordt er afstand gecreëerd tot het trauma en wordt de herinnering eraan minder levendig en minder emotioneel.
Gevolgen
De symptomen van PTSS kunnen het dagelijks functioneren ernstig verstoren, wat gevolgen heeft voor het sociale leven, studie of werk. Als de klachten langdurig aanhouden kunnen deze leiden tot sociaal isolement. PTSS gaat vaak samen met depressie, angststoornissen en verslaving. Het is daarom belangrijk om zo snel mogelijk hulp te zoeken en niet te blijven wachten als na een traumatische ervaring de symptomen zich blijven voordoen of sterk in ernst toenemen.
Cijfers
Ongeveer 80% van de Nederlandse bevolking maakt minimaal één traumatische ervaring mee tijdens zijn of haar leven. Ongeveer 10% van de mensen die een traumatische ervaring meemaakt ontwikkelt een PTSS. Het risico op het krijgen van een PTSS hangt af van het soort traumatische gebeurtenis dat is meegemaakt. Vrouwen ontwikkelen vaker een posttraumatische stressstoornis dan mannen. Ook is bekend dat mensen die eerder traumatische ervaringen hebben meegemaakt of een psychiatrische voorgeschiedenis hebben meer risico lopen op het ontwikkelen van PTSS.
“Milde vorm”
Natuurlijk is er van PTSS geen milde vorm. Wat echter wel veel voorkomt is (post) traumatische symptomen. Stel, je hebt heel vroeger een spreekbeurt moeten geven op school. In de klas werd een opmerking geplaatst door mede leerlingen of door de juffrouw of meester. Dat heeft mogelijk impact op je gemaakt. Door de jaren heen heb je altijd moeite gehad met het geven van presentaties e.d. Nu kijk je, in jouw rol als leidinggevende, nog steeds zwaar op tegen het houden van presentaties. Iets ‘simpels’ als de angst voor presenteren is een veel voorkomend probleem. Met IEMT is het eenvoudig aan te pakken.
Wil jij af van die emotionele blokkades als gevolg van traumatische ervaringen? Neem dan vrijblijvend contact op.